Μονή Κάτω Παναγιάς

CHAsset:
Μονή Κάτω Παναγιάς

dc.coverage.spatial	https://sws.geonames.org/10859302/
dc.date	Μέσα 13ου αιώνα	el-GR
dc.date.accessioned	2023-04-26T07:09:50Z
dc.date.available	2023-04-26T07:09:50Z
dc.description	Ένα από τα παλαιότερα μοναστήρια της περιοχής της Άρτας, συνδεδεμένο με τη συναρπαστική εποχή του μεσαιωνικού Δεσποτάτου της Ηπείρου. Από τα βυζαντινά κτίριά του σώζεται μόνο ο κεντρικός ναός (καθολικό), γιατί στο πέρασμα των χρόνων και κυρίως στις επαναστάσεις του 1821 και του 1854 υπέστη πολλές καταστροφές. Το καθολικό έχει διαστάσεις 11,45 Χ 15,10 και είναι χτισμένο στον τύπο της τρίκλιτης σταυρεπίστεγης βασιλικής με ορθογώνιο τρούλο (τρουλοκαμάρα). Αποτελείται, όπως όλοι οι ορθόδοξοι χριστιανικοί ναοί, από τον κυρίως ναό και το Ιερό Βήμα, ενώ στη δυτική του πλευρά διαμορφώνεται ένας στενόμακρος τρίτος χώρος, ο εσωνάρθηκας. Ο κυρίως ναός χωρίζεται σε τρία μέρη (κλίτη), από δύο κιονοστοιχίες με τρεις κίονες η καθεμία. Στην ανατολική πλευρά, εκεί που βρίσκεται το Ιερό Βήμα, έχει τρεις αψίδες. Το κτίριο είναι χτισμένο με το πλινθοπερίκλειστο σύστημα, με τη χρήση υλικού από αρχαία κτίρια. Η στέγη του δημιουργεί ανισοϋψή επίπεδα, γεγονός που του προσδίδει πλαστικότητα και χάρη. Από τον αρχικό γλυπτό διάκοσμο του καθολικού σώζονται μόνο λίγα μικρά τμήματα του βυζαντινού μαρμάρινου τέμπλου, εντοιχισμένα σε διάφορα σημεία των κτιρίων της μονής. Οι κίονες και τα κιονόκρανα που βλέπει κανείς μέσα στον ναό, προέρχονται από κτίρια της αρχαίας Αμβρακίας. Σε αντίθεση με τον ανύπαρκτο γλυπτό διάκοσμο, ο ναός είναι γεμάτος από τοιχογραφίες διαφόρων εποχών, αφού από την ίδρυσή του μέχρι σήμερα δεν έπαψε να εξυπηρετεί μία εν ενεργεία μονή. Οι παλαιότερες διατηρούνται στον χώρο του Διακονικού: χρονολογούνται στα μέσα του 13ου αιώνα, εποχή της ίδρυσης της μονής. Τα άλλα μέρη του ναού τοιχογραφούνται για δεύτερη φορά, σύμφωνα με επιγραφή, το 1715, ακολουθώντας το εικονογραφικό πρόγραμμα της εποχής. Εξωτερικά, το μνημείο διακοσμείται από πλούσιο κεραμοπλαστικό διάκοσμο (μαίανδροι, δίσκοι, ήλιοι, οδοντωτές ταινίες, ελικοειδή κοσμήματα, δισέψιλον κ.ά.) Σημαντικά στοιχεία του διακόσμου αποτελούν η δίστιχη, πλίθινη αφιερωματική επιγραφή, που σώζεται στη νότια πλευρά του ναού, και το πλίθινο συμπίλημα του ονόματος του κτήτορα Μιχαήλ κάτω από αυτή. Μια άλλη νεότερη επιγραφή, εντοιχισμένη πάνω από την πόρτα στο βόρειο μέρος του εσωνάρθηκα, αναφέρεται στην ίδρυση της Μονής και στο άνοιγμα της πόρτας το 1876.	el-GR
dc.identifier.uri	https://web.voeska.com/handle/idx/5696
dc.subject.other	Λατρεία και Προσευχή
dc.subject.other	Αρχιτεκτονική
dc.subject.other	Πλαστική
dc.subject.other	Ζωγραφική/Σχέδιο
dc.subject.other	Ευγενείς
dc.title	Μονή Κάτω Παναγιάς	el-GR
dc.type	Χώρος	el-GR
dcterms.isReferencedBy	8η ΕΒΑ (2008),Τα Βυζαντινά μνημεία της Ηπείρου, Β. Παπαδοπούλου (επιμέλεια), Υπουργείο Πολιτισμού, Ιωάννινα.
dcterms.isReferencedBy	Β. Παπαδοπούλου (2002), Η Βυζαντινή Άρτα και τα μνημεία της, Υπουργείο Πολιτισμού, ΤΑΠΑ, Αθήνα
dcterms.isReferencedBy	Σ. Ξενόπουλος (1884), Δοκίμιον ιστορικόν περί Άρτης και Πρεβέζης(επανεκδ. Μουσικοφιλολογικού συλλόγου Άρτας"Σκουφάς" , Αρτα 1986)
dcterms.rights	Εφορεία Αρχαιοτήτων Άρτας	el-GR
dcterms.rightsHolder	Εφορεία Αρχαιοτήτων Άρτας	el-GR
dcterms.temporal	Ιστορικές περίοδοι της Ελλάδας::Βυζαντινή περίοδος (324-1453 μ.Χ.)::Ύστερη Βυζαντινή Περίοδος (1204-1453 μ.Χ.)
dcterms.type	Τύποι μνημείων και χώρων::Χώρος Λατρείας::Μοναστήρι
dspace.entity.type	CHAsset
local.chasset.comments	Η μονή ιδρύθηκε από τον Δεσπότη Μιχαήλ Β΄ Κομνηνό Δούκα τον 13ο αιώνα, ως ένδειξη μεταμέλειας για την κακή συμπεριφορά του προς τη σύζυγό του Θεοδώρα, τη μετέπειτα αγία και πολιούχο της Άρτας. Απόδειξη της ταυτότητας του κτήτορα αποτελεί η δίστιχη εγχάρακτη επιγραφή πάνω σε πωρόλιθο, με το όνομα του Μιχαήλ, που βρίσκεται στη βόρεια πλευρά του καθολικού. Η μονή, η οποία είναι αφιερωμένη στη Γέννηση της Θεοτόκου, κτίστηκε στους πρόποδες του λόφου της Περάνθης, νότια της πόλης της Άρτας, πάνω από την αριστερή κοίτη του ποταμού Αράχθου. Χάρη σε ένα επίσημο έγγραφο του Πατριάρχη Ιερεμία Β' (1536-1595) μαθαίνουμε ότι υπήρξε «βασιλική και πατριαρχική» και ότι κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας είχε την προσωνυμία «της οδού βρύσεως». Η Κάτω Παναγιά είχε πολύ μεγάλη κτηματική περιουσία, η οποία περιλάμβανε ολόκληρα χωριά (Κεραμάτες, Γλυκόριζο, Αγία Παρασκευή), το λιμάνι της Σαλαώρας και ιχθυοτροφεία, αλυκές, το λιμάνι της Κόπραινας. Το 19ο αιώνα δαπανούσε μεγάλα ποσά για τα σχολεία της επαρχίας Άρτας και Πρέβεζας. Σήμερα, η μονή αποτελεί γυναικείο κοινόβιο. Εκτός από το ιστορικό καθολικό, διαθέτει και μια μικρή συλλογή μεταβυζαντινών εικόνων, με πιο σπουδαίες την εικόνα του Ιωάννη του Προδρόμου, έργο του Κρητικού ζωγράφου Γεώργιου Νομικού (1699), και την εικόνα του Χριστού Ένθρονου με τους Αποστόλους, του επίσης Κρητικού Εμμανουήλ Τζάνε (1678).	el-GR
local.chasset.generalCategory	https://voeska.athenarc.gr/vocabularies/chAssetTypes/PlaceOfWorship
local.chasset.isAnnotatedBy	Γιατί ονομάστηκε Κάτω Παναγιά;
local.chasset.isAnnotatedBy	Τι είναι το καθολικό;
local.chasset.isAnnotatedBy	Εκτός από το καθολικό περιλαμβάνει και άλλους χώρους η μονή Κάτω Παναγιάς;
local.chasset.isAnnotatedBy	Ποιες είναι οι πιο αξιοσημείωτες τοιχογραφίες του καθολικού της Κάτω Παναγιάς;
local.chasset.isAnnotatedBy	Τι είναι το διακονικό;
local.chasset.isAnnotatedBy	Ποιες τοιχογραφίες του 13ου αι. σώζονται στο Διακονικό της Κάτω Παναγιάς;
local.chasset.landingPage	https://web.voeska.com/portal/exhibitpage/5696
relation.isQuestionForCHAsset	67337d96-ad0e-4b40-8445-8fce5859d5ee
relation.isQuestionForCHAsset	8f276c62-eba2-4f0a-9d66-e8869da68240
relation.isQuestionForCHAsset	50b1a794-e867-4047-9fc6-1a1633de28a1
relation.isQuestionForCHAsset	bb36bcd2-dd37-45ba-856e-028f80ec069d
relation.isQuestionForCHAsset	3f323efe-c17a-463f-9777-a80f1dd770bd
relation.isQuestionForCHAsset	7ec36567-cbc4-4944-92a7-d7d1615f615d
relation.isQuestionForCHAsset.latestForDiscovery	67337d96-ad0e-4b40-8445-8fce5859d5ee