CHAsset: Ερυθρόμορφη πελίκη, τεφροδόχο αγγείο
Rights
Εφορεία Αρχαιοτήτων Άρτας
Rights owner
Εφορεία Αρχαιοτήτων Άρτας
Museum/Catalogue No.
02927
Chronology
4ος αιώνας π.Χ.
What is it?
Πήλινη ερυθρόμορφη πελίκη του 4ου αιώνα π.Χ., η οποία χρησιμοποιήθηκε ως τεφροδόχο αγγείο και είναι συγκολλημένη από πολλά θραύσματα. Είναι διακοσμημένη με ερυθρόμορφες (ερυθρές μορφές πάνω σε μαύρο φόντο) παραστάσεις στο κυρίως σώμα, στις δυο όψεις μεταξύ των λαβών. Στην μία όψη εικονίζονται δύο όρθιες γυναικείες μορφές. Η γυναικεία μορφή στα αριστερά φορά ποδήρη (μακρύ ως το ύψος των αστραγάλων) χιτώνα και ιμάτιο και με το προτεταμένο χέρι κρατά μεγάλο πινάκιο (πιάτο) μέσα στο οποίο υπάρχει ένα τσαμπί σταφύλια. Η γυναικεία μορφή στα δεξιά είναι στεφανωμένη και κρατάει στο αριστερό χέρι όρθιο μεγάλο θύρσο (ραβδί από καλάμι περιτυλιγμένο με φύλλα κισσού και αμπέλου, έμβλημα του Διονύσου) ενώ στηρίζει το δεξί στη μέση. Φοράει χιτώνα και ιμάτιο, λεοντή στη μέση και ενδρομίδες (μπότες) στα πόδια. Πιθανώς πρόκειται για Αμαζόνα. Στο κέντρο της παράστασης μεταξύ των δύο μορφών απεικονίζεται ιωνική κολώνα πάνω στην οποία στηρίζεται ένας τρίποδας. Στο πάνω μέρος η παράσταση ορίζεται από ζώνη γλωσσοειδούς κοσμήματος, το οποίο πλαισιώνεται από φύλλα ελιάς, στη βάση του λαιμού. Στην άλλη όψη απεικονίζεται μία σκηνή θυσίας μπροστά σε χαμηλό βωμό. Στην αριστερή πλευρά του βωμού όρθια γυναικεία μορφή με το υψωμένο αριστερό της χέρι χύνει ένα υγρό από βαθύ αγγείο (δυσδιάκριτο λόγω φθοράς) σε φιάλη την οποία προτείνει προς το μέρος της, με το δεξί χέρι, όρθιος πολεμιστής, ο οποίος με το αριστερό χέρι κρατά όρθια 2 δόρατα, με τις αιχμές προς τα πάνω. Ο πολεμιστής παριστάνεται σε στάση ¾, είναι γυμνός με τη χλαμύδα ριγμένη στους ώμους, ζωσμένος το σπαθί από το οποίο φαίνεται το άκρο της θήκης. Στον ώμο έχει ριγμένο τον πέτασο (καπέλο κατασκευασμένο από δέρμα ή ψάθα). Πίσω από τον πολεμιστή στέκεται όρθια ανδρική μορφή με γένια και στεφάνια από κλάδους ελιάς στα μαλλιά. Στηρίζεται το δεξί χέρι πάνω σε ψηλό ραβδί. Πάνω από τη παράσταση αυτή η βάση του λαιμού ήταν πιθανώς διακοσμημένη με ζώνη από φύλλα (δυσδιάκριτο λόγω φθοράς). Στο περιχείλωμα, κάτω από τις λαβές, η πελίκη είναι διακοσμημένη με γλωσοειδές κόσμημα από ενδεκάφυλλο ανθέμιο (σχηματοποιημένο άνθος), που πλαισιώνεται από διπλούς έλικες με φύλλα με λογχοειδή απόληξη. Στο κάτω μέρος, η διακόσμηση ορίζεται από πλατιά ζώνη που φέρει εναλλάξ τρεις μαιάνδρους και ένα ζατρίκιο.
What else do we know about it?
Τα αγγεία στα οποία τοποθετούνταν η τέφρα του νεκρού μετά από την καύση ονομάζονται τεφροδόχα και στην πλειονότητά τους ήταν πήλινα. Τα τεφροδόχα αγγεία σφραγίζονταν συνήθως με πήλινα ή μολύβδινα πώματα τα οποία σε μερικές περιπτώσεις είχαν χαραγμένο στο εσωτερικό τους το όνομα του νεκρού, το οποίο μερικές φορές χαρασσόταν και στο χείλος των αγγείων. Ένα από τα πιο εντυπωσιακά τεφροδόχα είναι και η πελίκη που αποτελεί μία παραλλαγή του αμφορέα και έχει πλατιά βάση και ευρεία κοιλιά και λόγο της σταθερότητάς της την χρησιμοποιούσαν και οι έμποροι για να αποθηκεύουν ακριβά αρώματα και έλαια. Πρωτοεμφανίστηκε γύρω στο 520 π.Χ. με την αττική ερυθρόμορφη τεχνική. Οι πελίκες της Αμβρακίας, χωρίζονται σε δύο κατηγορίες τις ερυθρόμορφες και τις μελαμβαφείς. Οι μελαμβαφείς πελίκες κοσμούνται με κατακόρυφες ραβδώσεις στο σώμα και περίτεχνα ανάγλυφα εμβλήματα κάτω από τις λαβές. Σε αρκετές περιπτώσεις φέρουν διακόσμηση δυτικής κλιτυος στο λαιμό και πρόκειται για χαρακτηριστικά προϊόντα των εργαστηρίων της Αμβρακίας. Οι ερυθρόμορφες πελίκες, εγχώριες ή εισηγμένες φέρουν πλούσιες παραστάσεις με σκηνές από τον ιδιωτικό και τον δημόσιο αλλά και λατρευτικών θεμάτων. Η συγκεκριμένη πελίκη εντοπίστηκε μέσα σε ταφική θήκη στη δυτική νεκρόπολη της Αμβρακίας και εκτίθεται στο Αρχαιολογικό Μουσείο Άρτας, στην Αίθουσα Β, Νεκροταφεία Αμβρακίας, Τεφροδόχα αγγεία Προθήκη 29.
Historical figures
Historical events
Keywords
Place of discovery
Building materials
Where is it currently located?
Αρχαιολογικό Μουσείο Άρτας, Αίθουσα Β, Νεκροταφεία Αμβρακίας, Τεφροδόχα αγγεία Προθήκη 29
Dimensions
0,431 x 0,221 μ.
How was it found?
Ανασκαφή: οικόπεδο Γιαννούλα, Νοτιοδυτική Νεκρόπολη
Referenced in
Αμβρακία, Τα νεώτερα ανασκαφικά ευρήματα, Κατάλογος περιοδικής έκθεσης, Β.Παπαδοπούλου (επιμέλεια), ΥΠΠΟΑ 2017
Αγγέλη Α.,(2021), Τα νεκροταφεία της Αμβρακίας κατά τους αρχαϊκούς και τους κλασικούς χρόνους, Διδακτορική Διατριβή, ΕΚΠΑ, Αθήνα.
Aggeli Α., Red-figure pottery of Ambracia in North-western Greece, στο S. Stierup, V. Sabetai (ed.), The Regional Production of Red-figure Pottery: Greece, Magna Graecia and Etruria, Gösta Enbom Monographs, Aarhus 2014, 157-175.
Αγγέλη Α.,(2021), Τα νεκροταφεία της Αμβρακίας κατά τους αρχαϊκούς και τους κλασικούς χρόνους, Διδακτορική Διατριβή, ΕΚΠΑ, Αθήνα.
Aggeli Α., Red-figure pottery of Ambracia in North-western Greece, στο S. Stierup, V. Sabetai (ed.), The Regional Production of Red-figure Pottery: Greece, Magna Graecia and Etruria, Gösta Enbom Monographs, Aarhus 2014, 157-175.