CHAsset: Στήλη ενεπίγραφη αετωματική
Rights
Εφορεία Αρχαιοτήτων Άρτας
Rights owner
Εφορεία Αρχαιοτήτων Άρτας
Museum/Catalogue No.
03083
Chronology
167 π.Χ.
What is it?
Ενεπίγραφη (με επιγραφή) στήλη από ασβεστόλιθο, που διασώζει μέρος κειμένου ομολογίας (συνθήκης) καθορισμού ορίων μεταξύ Αμβρακίας και Χαράδρου. Στην αρχαιολογική ορολογία ονομάζεται αετωματική, από το τριγωνικό τμήμα στην κορυφή της, το οποίο αποτελεί δάνειο από τα αετώματα των κτιρίων. Από το κείμενο της συνθήκης λείπουν πολύ μεγάλα τμήματα. Στο τμήμα Α διατηρούνται 43 στίχοι και στο Β 50 στίχοι. Η συνθήκη χρονολογείται στους αμέσως μετά την ρωμαϊκή κατάκτηση της Ηπείρου χρόνους (167 π.Χ) και προσφέρει σημαντικές γεωγραφικές, χρονολογικές, τοπογραφικές και πολιτικές πληροφορίες για τη ζωή των ηπειρωτικών πόλεων στη διάρκεια της συγκεκριμένης περιόδου.
What else do we know about it?
Η στήλη εντοπίστηκε το 1977/78, κατά την ανασκαφή ενός υστεροαρχαϊκού ναού στην πόλη της Άρτας. Μάλιστα, η επίκληση του Σωτήρος (Απόλλωνος) στον επίλογο, στον όρκο για την τήρηση των όρων της συνθήκης, αποκαλύπτει ποιος ήταν ο ναός: αυτός που είχαν αφιερώσει οι κάτοικοι της Αμβρακίας στον Σωτήρα Απόλλωνα, προστάτη της πόλης τους. Η συνθήκη, η οποία χρονολογείται στους αμέσως μετά την ρωμαϊκή κατάκτηση της Ηπείρου χρόνους, προσφέρει επιπλέον σημαντικές γεωγραφικές, τοπογραφικές, χρονολογικές και πολιτικές πληροφορίες, για τη ζωή των ηπειρώτικων πόλεων στη διάρκεια της συγκεκριμένης περιόδου. Η αναφορά στους πολιτικούς θεσμούς και τα δημόσια αξιώματα της Αμβρακίας –γραμματιστής, βουλή, εκκλησία του δήμου, ποτικατεστημένοι (οι εκπρόσωποι της πόλης)– αποδεικνύει ότι η πόλη, όπως και η υπόλοιπη Ήπειρος, απολάμβανε κάποια στοιχειώδη αυτονομία υπό των έλεγχο των Ρωμαίων. Με βάση την επιγραφή, ταυτίζεται ο οικισμός στο Καστρί Γυμνοτόπου με το Μολοσσικό Όρραον. Ταυτίζονται επίσης αρκετά αρχαία τοπωνύμια, όπως ο Άφας με τον ποταμό Λούρο, η Χάραδρος με αρχαίο οικισμό κοντά στη σημερινή Φιλιππιάδα και το Ηράκλειον ή Ηράκλεια, που χωροθετείται στην περιοχή των ιαματικών λουτρών και του μικρού φρουρίου στο Χανόπουλο. Αναφέρονται τέλος και κάποια αταύτιστα, ως σήμερα, τοπωνύμια, όπως το όρος ΚΑΛΑ και η πόλη ΟΙΣΤΡΕΟΝ. Το κείμενο της συνθήκης είχε αναγραφεί σε λίθινες στήλες που κατατέθηκαν στα κύρια ιερά της Αμβρακίας και της Xαράδρου και σε χάλκινες στήλες δύο πανελλήνια ιερά, του Διός στην Ολυμπία και του Κερδώου Απόλλωνος στη Λάρισα. Η στήλη βρίσκεται στην έκθεση του Αρχαιολογικού Μουσείου Άρτας.
Historical figures
Historical events
Place of discovery
Building materials
Where is it currently located?
Αρχαιολογικό Μουσείο Άρτας, Αίθουσα Α, Δημόσιος Βίος, Πολιτικοί θεσμοί ελεύθερα
Dimensions
1,7 x 0,85 μ., Α' τμήμα: ύψος: 0,995 μ., πλάτος: 0,67 μ., πάχος: 0,15 μ., Β' τμήμα: ύψος: 0,72 μ., πλάτος: 0,55 μ., πάχος: 0,15 μ., Ύψος αετώματος (με ακρωτήριο): 0,365 μ., πλάτος: 0,86 μ.
How was it found?
Ανασκαφή:οικ. Μπακαγιάννη, οδός Β. Πύρρου, Ναός Απόλλωνα, 1977-1978 (εργασίες διαμόρφωσης ανατολικά του κυρίως ναού)
Referenced in
Αρχαιολογικό Δελτίο 33 (1978), Χρονικά, σελ. 179, πιν. 66 β-γ.
Χ. Τζουβάρα-Σούλη, Αμβρακία, Άρτα, 1992, σελ. 43 κ.ε.
http://www.attalus.org/docs/seg/s35_665.html
Π. Καρατζένη, Το Ιερόν Όρος και το Επιφανές Όρος Κράνεια της Αμβρακίας, Φηγός, 289-304.
Ι. Ανδρέου, Τα Ομόλογα των Αμβρακιωτών και η ιστορική τοπογραφία της νοτιοανατολικής Ηπείρου, Αρχαιολογικό Δελτίο 51-52 (1996-1997), Μελέτες, σελ. 141-172, πιν. 47-49.
P. Cabanes - I. Andreou, Le regliement frontalier entre les cites d' Ambracie et de Charadros, Bulletin de Correspondance Hellénique CIX (1985), σελ. 499 κ.ε.
Αρχαιολογικό Δελτίο 32 (1977), Χρονικά, σελ. 145.
Supplementum Epigraphicum Graecum 35: 665 (https://epigraphy.packhum.org/text/194325)
Χ. Τζουβάρα-Σούλη, Αμβρακία, Άρτα, 1992, σελ. 43 κ.ε.
http://www.attalus.org/docs/seg/s35_665.html
Π. Καρατζένη, Το Ιερόν Όρος και το Επιφανές Όρος Κράνεια της Αμβρακίας, Φηγός, 289-304.
Ι. Ανδρέου, Τα Ομόλογα των Αμβρακιωτών και η ιστορική τοπογραφία της νοτιοανατολικής Ηπείρου, Αρχαιολογικό Δελτίο 51-52 (1996-1997), Μελέτες, σελ. 141-172, πιν. 47-49.
P. Cabanes - I. Andreou, Le regliement frontalier entre les cites d' Ambracie et de Charadros, Bulletin de Correspondance Hellénique CIX (1985), σελ. 499 κ.ε.
Αρχαιολογικό Δελτίο 32 (1977), Χρονικά, σελ. 145.
Supplementum Epigraphicum Graecum 35: 665 (https://epigraphy.packhum.org/text/194325)