CHAsset: Γαμικός λέβης με πώμα, ερυθρόμορφος
Rights
Εφορεία Αρχαιοτήτων Άρτας
Rights owner
Εφορεία Αρχαιοτήτων Άρτας
Museum/Catalogue No.
03941
Chronology
Κλασική περίοδος
Historical Period
What is it?
Ερυθρόμορφος γαμικός λέβης με πώμα. Είναι συγκολλημένος από πολλά κομμάτια και συμπληρωμένος στο μεγαλύτερο μέρος του σώματος και του χείλους. Η βάση του είναι βαθμιδωτή δισκοειδής με κοιλότητα στην αθέατη επιφάνεια στήριξης και το σώμα του είναι σφαιρικό. Έχει κάθετες υπερυψωμένες λαβές στον ώμο και κάθετο χείλος ειδικά διαμορφωμένο για το πώμα. Δεξιά και αριστερά από τις λαβές υπάρχουν δυο κερατοειδείς αποφύσεις. Η βάση, το κάτω μέρος του σώματος και το εσωτερικό του αγγείου καλύπτονται από μελανό γάνωμα, το οποίο σε κάποια σημεία έχει φθαρεί. Η κάτω επιφάνεια της βάσης και το σημείο της συμβολής βάσης και σώματος έχουν αφεθεί στο χρώμα του πηλού. Η ερυθρόμορφη παράσταση, η οποία είναι αποσπασματικά σωζόμενη, αναπτύσσεται στο σώμα του αγγείου. Στην μια όψη εικονίζεται όρθια γυναικεία μορφή στραμμένη προς τα δεξιά σε στροφή 3/4 από την οποία λείπει τμήμα του δεξιού μέρους του σώματος της. Φοράει πολύπτυχο ποδήρη (μακρύ, ως τους αστραγάλους) πέπλο, ο οποίος σχηματίζει κόλπο (αναδίπλωση του πέπλου) σε σχήμα ημισελήνου. Το αριστερό χέρι της μορφής είναι λυγισμένο πρός τον ώμο αποτυπώνοντας την κίνηση της, να συνδέσει με πόρπη το ένδυμα στον ώμο. Στο λαιμό φοράει περιδέραιο, που δηλώνεται με μελάνες στιγμές. Τα μαλλιά της είναι μαζεμένα στη κορυφή του κεφαλιού σε κόρυμβο (είδος χτενίσματος), όπως λεγόταν αυτό το χτένισμα. Δεξιά σώζεται τμήμα του κορμού άλλης γυναικείας ενδεδυμένης μορφής. Ανάμεσα τους εικονίζεται πιθανόν άνθος. Ως παραπληρωματικό σχήμα της παράστασης ένας ρόδακας. Στην άλλη όψη εικονίζεται επίσης όρθια γυναικεία μορφή κατενώπιον, της οποίας σώζεται το σώμα. Είναι ντυμένη επίσης με πολύπτυχο πέπλο με μηνοειδή κόλπο, και κρατά ιμάτιο. Δεξιά της μορφής στο ύψος της κεφαλής εικονίζεται ένα πτηνό. Οι παραστάσεις πλαισιώνονται αριστερά και δεξιά με ενδεκάφυλλο ανθέμιο. Κάτω από το ανθέμιο ελίσσονται δυο κατακόρυφες αντωπές σιγμοειδείς έλικες( σώζεται η μια) που απολήγουν σε σπείρες. Από την άνω σπείρα εκφύεται παραπληρωματική έλικα, που κορυφώνεται σε σπείρα με κίνηση προς τα έξω. Ο χώρος ανάμεσα στην έλικα γεμίζεται με τετράφυλλο ημιανθέμιο. Η ερυθρόμορφη παράσταση πλαισιώνεται στην κάτω πλευρά της με ζώνη ιωνικού κυματίου και γλωσσωτό κόσμημα.
Το πώμα είναι επίσης συγκολλημένο από πολλά κομμάτια και συμπληρωμένο. Έχει τοίχωμα δισκοειδές με κάθετο περιχείλωμα και λαβή κωνική που απολήγει σε κομβίο με τετραμερή διαίρεση, αποκεκρουμένο στην κορυφή. Η λαβή φέρει μελανό γάνωμα, ενώ το εσωτερικό του τοίχωμα έχει αφεθεί στο χρώμα του πηλού. Στην άνω πλευρά του τοιχώματος εικονίζονται τρεις ερυθρόμορφες πάπιες περιμετρικά και ανάμεσα τους βλαστόσπειρες. Το περιχείλωμα κοσμείται με ιωνικό κυμάτιο.
What else do we know about it?
Ο γαμικός λέβης είναι ένα τελετουργικό αγγείο, το οποίο χρησιμοποιούσαν για το νερό κατά τη διάρκεια των τελετών εξαγνισμού και γαμήλιου λουτρού που πραγματοποιούνταν πριν από το γάμο. Η διακόσμησή του σχετιζόταν με την χρήση του και περιελάμβανε σκηνές Η χρήση του σκήνες κυρίως από μυθολογικούς γάμους αλλά και σκηνές από την ζωή των γυναικών. Ο γαμικός λέβης είχε αν και είχε παρόμοιο σχήμα με τον λέβητα, διέφερε ως προς το ευρύ ψηλό πόδι με κωνικό στήριγμα ενσωματωμένο στο κυρίως αγγείο, ως προς τις λαβές που ξεκινούσαν από τους ώμους και έφθαναν στο χείλος του αγγείου και ως προς το πώμα που είχε σχήμα τρούλου και κατέληγε σε λαβή. Υπήρχε και ο τύπος Β, στον οποίο ανήκει και το συγκεκριμένο αγγείο, που δεν διαθέτει το ευρύ υψηλό πόδι. Ο τύπος του αγγείου πρωτοεμφανίστηκε τον 6ο αιώνα π.Χ. και χρησιμοποιήθηκε μέχρι τον 4ο αιώνα π.Χ. Σύμφωνα με τον αρχαιολόγο J. Beazley ο πρώτος που διακόσμησε γαμικό λέβητα ήταν ο Σοφίλος περίπου το 580 με 570 π.Χ. αναπαριστώντας τη γαμήλια τελετή της Ελένης και του Μενέλαου. Ο συγκεκριμένος γαμικός λέβης εντοπίστηκε στη Δυτική Νεκρόπολη της Αμβρακίας και εκτίθεται στο Αρχαιολογικό Μουσείο Άρτας στην Αίθουσα Α, Δημόσιος Βίος, Οικονομία.
Historical figures
Historical events
Keywords
Place of discovery
Building materials
Where is it currently located?
Αρχαιολογικό Μουσείο Άρτας, Αίθουσα Α, Δημόσιος Βίος, Οικονομία Προθήκη 6, τραπέζι 2
Dimensions
Πυξίδα: 0,165 x 0,071 x 0,09 μ. Πώμα: 0,089 x 0,099 μ.
How was it found?
Ανασκαφή: οικόπεδο Σεργιάννη, Νοτιοδυτική Νεκρόπολη
Referenced in
ΑΔ47 (1992), Χρονικά Β1, σελ. 262, πιν. 77α
Πρβλ. 1) Β΄ Επιστημονική Συνάντηση για την Ελληνιστική Κεραμική, σελ. 179-181
2) Trendall-Cambotoglou, The red-figured vases of Apulia, Τομ. ΙΙ, Πιν. 240
Aggeli Α., Red-figure pottery of Ambracia in North-western Greece, στο S. Stierup, V. Sabetai (ed.), The Regional Production of Red-figure Pottery: Greece, Magna Graecia and Etruria, Gösta Enbom Monographs, Aarhus 2014, 157-175.
Aggeli Α., Red-figure pottery of Ambracia in North-western Greece, στο S. Stierup, V. Sabetai (ed.), The Regional Production of Red-figure Pottery: Greece, Magna Graecia and Etruria, Gösta Enbom Monographs, Aarhus 2014, 157-175.